inleiding

Wij hebben gemerkt dat er een behoefte bij onze klanten bestaat zich een beeld te kunnen vormen hoe ons maatwerk er uit kan zien.
Maatwerk scripts van LivingTale zijn echter echt maatwerk. Dat betekent dat ze specifiek gericht zijn op de organisatie in het algemeen en op de betrokken medewerkers in het bijzonder. Dat maakt ze moeilijk leesbaar voor buitenstaanders (afgezien van het feit dat ze natuurlijk als vertrouwelijk behandeld worden).
Het script voor de Opening van de Derde Wijk vormt daarop een uitzondering.
Daarom hebben we van dit project een speciale pagina ingericht waarop we niet alleen het script geplaatst hebben, maar ook op de totstandkoming ingaan.
Daarnaast zijn er zoveel foto's gemaakt van dit evenement dat het script ook visueel goed te volgen is.

gegevens opdracht

Feestelijke afronding waterbeheersingsproject Veenhuizen

Waterschap Noorderzijlvest

Bureau Bruintjes

Herstel van de in 1830 gegraven verveningssloot, dichtgegooid in de jaren zestig van de vorige eeuw: de Derde Wijk.
Motivering: verbeteren waterhuishouding, aanleg ecologische verbindingszone, bodemsanering en cultuur-historisch herstel.
(zie het script voor een uitgebreide beschrijving)

• ontvang de gasten met low profile theater (walking around)
  
• omlijst de opening van de derde wijk met theater
  

• 3 acteurs
  
• het gaat om herstellen van de oude situatie, dus theater met een historisch tintje zou mooi zijn
  

Gebruik maken van de internationale faam (kandidaat Werelderfgoedlijst Unesco) van Veenhuizen met zijn oude gestichten.
(drie gestichten die werden opgericht voor arme werkloze gezinnen, en al snel bevolkt door weeskinderen van zes jaar en ouder, en landlopers; nog weer later werden het gewone gevangenissen)

Een uitvoerbare symbolische officiële handeling verricht door de vertegenwoordigers van het Waterschap en de Provincie: de dames Tanja Klip (provincie Drenthe) en Carla Alma (Waterschap Noorderzijlvest).

scriptontwikkeling

Met deze uitgangspunten gingen Rein van der Meij en Monique Claessen van LivingTale aan de slag.
Dit zijn de meest vermeldingswaardige ontwikkelingen in het ontstaansproces:

• alle motieven voor het herstel van de Derde Wijk theatraal aan de orde laten komen
• het theater rond de ontvangst speelt zich af in het heden
• het theater op locatie in het verleden
• een verleden dat steeds verder in tijd terug gaat
• een historisch verantwoord verhaal waarmee het theater rond de ontvangst een logisch vervolg krijgt in het theater op locatie

Een spannend verband creëren tussen heden en verleden, waarbij de intrigerende vragen uit het heden beantwoord worden in het verleden.

Omdat het om een herstel van de historische situatie gaat de officiële handeling er uit laten bestaan het verleden (de acteurs op locatie) naar het heden te halen door de vertegenwoordigers van het Waterschap en de Provincie.
We stelden voor een loopplank over de sloot te leggen, en de acteurs bij het oversteken te laten helpen.

Het idee werd door het Waterschap warm ontvangen, maar met de uitvoering door middel van een loopplank hadden zij wel moeite: technisch niet haalbaar. Daarop werd besloten dat het Waterschap een soort halve brug zou construeren, die afgemaakt moest worden, en nog later: een bruggetje waarbij de hulp bij het oversteken zou bestaan uit het aanleggen van een leuning van touwen.
Wat schets de ontzetting van het Waterschap toen de aannemer, die dit als vriendendienst voor hen verrichte, wat al te gedegen werk leverde: een zeer soliede en brede hardhouten brug voor de eeuwigheid aangelegd (zie foto). Hulp bij het oversteken was daarmee enigszins ridicuul geworden.

Voor ons vormde deze ontwikkeling een extra uitdaging. In plaats van fysieke hulp bedachten we een theatrale noodzaak voor de hulp van de hoogwaardigheidsbekleders.
Immers: het was een feit dat bij het herstel van de sloot het water een andere kant op zou gaan stromen dan in de historische situatie. In het verleden was de Derde Wijk een ontwateringssloot en stroomde het richting kanaal. In het heden zou het echter een verbinding gaan vormen tussen het Fochteloërveen (het kanaal) en de beek ten Noorden van de Derde Wijk.

De theater conclusie: de boer uit 1960 en het weesmeisje uit 1866 merken dat wanneer zij willen oversteken naar het heden de sloot andersom stroomt. Het weesmeisje raakt zodanig in paniek: de nieuwe tijd - alles stroomt anders, dat ze niet meer durft over te steken.
Dat is het sein voor de boer om de dames om hulp te vragen: door zelf over te steken en haar te ondersteunen laten ze het weesmeisje zien dat het ècht veilig is in de toekomst.
Eigenlijk een veel mooier slot dan eerst bedacht was....

Bezoek van de locatie leerde ons dat er drie dicht bij elkaar gelegen plekken langs de sloot lagen die mooie theatrale uitdagingen boden:

ο	de eerste plek ìn de sloot (het ondiepe deel) met de acteur vanaf het begin voor iedereen zichtbaar
		de boer in 1960 - bezig met het schoonmaken van de sloot een dramatisch verhaal
ο	de tweede plek iets verderop waar de tweede acteur verscholen zit achter een duiker/dijk aan de walkant van de sloot
		het weesmeisje in 1866 - een brief schrijvend aan haar vriendin in Amsterdam een romantisch verhaal
ο	de derde plek: het bos naast de sloot waar de derde acteur zich verscholen houdt
		de veenarbeider in 1830 die de sloot gegraven heeft - en die een schat begraaft zodra hij schichtig uit het bos te voorschijn komt een spannend verhaal

Alle historische periodes + plus de officiële opening vertegenwoordigen ieder één van de vier redenen om het project uit te voeren.

De personages in het heden zijn allen verwant met een personage uit het verleden, en zijn op zaak naar een raadsel uit dat verleden:

• De zoon van de boer die of het land later verkocht heeft of geen boer is geworden en niet snapt waarom ‘zijn’ sloot dicht moest
• Een vrouw op zoek naar het verleden van haar betbetbetovergrootmoeder (een weeskind uit het Eerste Gesticht), die raadselachtige brieven van haar heeft gevonden over de derde wijk
• De nazaat van de turfsteker; zijn naam is Zwartgoud -een rijke familie- en pas sinds kort weet dat die naam niet slaat op steenkool - wat hij altijd aannam - maar op turf, èn dat zijn voorouder veroordeelt is wegens landloperij en dus arm was

• historisch verantwoorde kleding vinden
  (met dank aan "het Volk van Grada" uit Emmen dat zo vriendelijk was om historische kleding beschikbaar te stellen)
• historisch ogende documenten maken:
  • een vriendinnenbrief uit 1866
  • een landlopervonnis uit 1830
    waarbij gebruik gemaakt werd van een vonnis uit 1900
    (niet helemaal verantwoord dus, te meer daar in er 1830 nog geen landlopers veroordeeld werden tot ‘Veenhuizen')

Suzanna Jansen: Het Pauperparadijs
Wil Schackmann: De Proefkolonie
Michiel Gerding: Drenthe toen en nu: Armen onder dak
Het Gevangenis museum, te Veenhuizen
Diverse websites, waaronder:
www.gevangenismuseum.nl (met name de lesbrieven!)

het script

Scripts van LivingTale zijn in principe altijd bedoeld om mee te improviseren. We reageren altijd op publiek, omstandigheden en natuurlijk elkaar. Zelfs als een dialoog uitgeschreven is, geeft dat meer de richting aan dan dat de tekst uit het hoofd geleerd wordt (dat maakt ons maatwerk overigens ook betaalbaar).
Uitzonderingen zijn er om de regel te bevestigen: in dit script is de monoloog van de boer uit 1960 wel letterlijk ingestudeerd. Er waren te veel elementen die in de juiste volgorde naar voren moesten komen, zodat improviseren niet meer verantwoord was. Ook voor de officiële openingshandeling lag oorzaak en gevolg zo precair dat de tekst van één van de acteurs vastlag (wederom de boer).
script opening De Derde Wijk